Spotkanie na temat książki „Czas przeszły dokonany” Adama Pragiera

Wśród zaproszonych gości znajdują się m.in.: prof. Andrzej Friszke (historyk, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, współautor wstępu i opracowania wspomnień Adama Pragiera i dr Ewa Pejaś (historyczka i filozofka, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie, współautorka wstępu i opracowania wspomnień Adama Pragiera. Dyskusję poprowadzi dr Mikołaj Mirowski (historyk i publicysta, Muzeum Historii Polski).

Spotkanie zatytułowane jest Historia Polski wg Adama Pragiera dyskusja o książce „Czas przeszły dokonany”. Odbywa się w ramach Salonu Historycznego Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.

Informacje o książce:

„Pamiętnik, który czyta się jak najciekawszą powieść” – Czas przeszły dokonany Adama Pragiera, który ukazał się właśnie w serii „100-lecie niepodległości. Wspomnienia i pamiętniki”, należy do utworów wspomnieniowych najchętniej cytowanych przez historyków.

Książka przedstawia polityczne dzieje Polski od początku XX wieku do 1945 roku, widziane przez pryzmat doświadczeń wybitnego działacza socjalistycznego.

Czas przeszły dokonany Adama Pragiera uważa się za najlepiej napisaną narrację wspomnieniową, jaka wyszła spod pióra polskiego polityka.  Autor był silną indywidualnością, potrafił dokonywać odważnych wyborów i głosić niepopularne opinie. Niedługo przed śmiercią napisał: „Całe moje życie rozgrywało się w konfliktach z otoczeniem. Najpierw z rodzicami, wnet po tym z moją ówczesną żoną, później, gdy wszedłem do Rady Naczelnej PPS, a potem do sejmu, miałem ostre konflikty z większością klubu posłów PPS, którzy wciąż podtrzymywali Piłsudskiego, mimo że jego styl rządzenia coraz więcej zbliżał się do dyktatury. To samo, w ostrzejszej jeszcze formie, działo się na emigracji, kiedy większość Komitetu Zagranicznego PPS popierała generała Sikorskiego, mimo ze układ Sikorski–Majski z lata 1941 roku już wyraźnie zapowiadał klęskę, która w trzy lata później spotkała nas w Jałcie”.

Postawa człowieka niezależnie myślącego, odpornego na naciski, gotowego na kolejne trudne konfrontacje sprawiła, że odegrał istotną rolę w opozycji antysanacyjnej i rządzie Tomasza Arciszewskiego, wyrażającym sprzeciw wobec postanowień jałtańskich. Inteligencja Pragiera, jego rozległe zainteresowania i talent literacki przyniosły wspomnienia wartościowe poznawczo, atrakcyjne literacko dla czytelników. Od kiedy ukazały się pół wieku temu w oficynie emigracyjnej, stały się nieocenionym źródłem informacji, z którego dowiadujemy się o tajemnicach II RP, np. o istnieniu w ramach PPS organizacji „Młot”, założonej przez Adama Pragiera, by przeciwdziałać wpływom piłsudczyków w partii, lub o sensacyjnych wynikach prac sejmowej komisji do spraw tajnych stowarzyszeń.

Dzieło historyczne, napisane doskonałym językiem literackim, jak oceniał je m.in. Józef Mackiewicz, dedykowane Stefanii Zahorskiej, towarzyszce życia Pragiera, ukazuje się w opracowaniu Andrzeja Friszke i Ewy Pejaś, uzupełnione o kontekstowe komentarze i wstęp szkicujący drogę życiową autora.

A.    Pragier, Czas przeszły dokonany, cz. I–III, oprac. A. Friszke, E. Pejaś, Warszawa 2018. 

Źródło: MHP