Wizyta prezesa IPN na Białorusi; w planie m.in. otwarcie "Przystanku Historia" w Mińsku

"Instytut Pamięci Narodowej od ponad roku stara się o budowę w Bobrujsku pomnika poświęconego I Korpusowi Polskiemu w Rosji. To była wyjątkowa formacja dowodzona przez gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego, która po rewolucji lutowej 1917 roku odnosiła sukcesy w walce z bolszewikami" - powiedział PAP Jarosław Szarek.

"Monument, na który strona białoruska wyraziła zgodę, będzie upamiętniał ich poświęcenie dla niepodległej Polski. Przypomni także tych żołnierzy Wojska Polskiego, którzy po raz drugi weszli do Bobrujska w 1920 roku" - mówił. Dodał, że jego wizyta na Białorusi będzie miała głównie charakter roboczy, chodzi o to by dopracować techniczne szczegóły wybudowania pomnika i jego odsłonięcia.

I Korpus Polski powstał 24 lipca 1917 r. w armii carskiej na terenach dzisiejszej Białorusi z Polaków walczących na zachodnim i północnym froncie I wojny światowej. Oficerów i żołnierzy zwano "dowborczykami" od nazwiska gen. Dowbora-Muśnickiego. Historia tej formacji była nierozerwalnie związana z losami twierdzy w Bobrujsku. "Bobrujsk w tym czasie był polskim ośrodkiem na Białorusi, ważnym miejscem, jednym z tych, w których formowały się elity przyszłej polskiej armii" - zaznaczył Szarek.

Żołnierze I Korpusu, którzy początkowo mieli walczyć z Niemcami, toczyli głównie boje z bolszewikami. W 1918 r. zdobyli twierdzę bobrujską, a także Mińsk Litewski (dzisiejszą stolicę Białorusi). Po powrocie do kraju żołnierze I Korpusu brali udział w organizowaniu struktur Wojska Polskiego. Walczyli w powstaniu wielkopolskim oraz wojnie polsko-bolszewickiej, a także na frontach II wojny światowej.

Prezesowi IPN będzie towarzyszył dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN Adam Siwek. "Chcemy uzgodnić warunki realizacji wstępnie uzgodnionych planów budowy nagrobków na nieurządzonych mogiłach żołnierzy KOP i Wojska Polskiego" - powiedział PAP szef pionu upamiętnień IPN.

Prezes IPN otworzy również nowy "Przystanek Historia" w Mińsku. Będzie to kolejne - po otwartym niedawno "przystanku" w Chicago w USA - miejsce, gdzie będą mogli spotykać się miłośnicy historii i dyskutować o prezentowanych filmach i książkach; gdzie będzie można obejrzeć wystawę lub spotkać się ze świadkami historii. W listopadzie ub.r. IPN zainaugurował też działalność "Przystanku Historia" w Grodnie; otwarto tam m.in. wystawę "Tak się wszystko zaczęło... Błogosławiony ksiądz Jerzy Popiełuszko".

"W Grodnie jest ogromna społeczność polska, i tam nasz +Przystanek Historia+ będzie skierowany głównie do niej; natomiast w Mińsku chcemy opowiedzieć białoruskim elitom o polskim doświadczeniu odzyskiwania niepodległości w latach I wojny światowej i tuż po niej. Do końca roku chcemy tam zaprezentować kilka wykładów prof. Włodzimierza Sulei" - zapowiedział Szarek.

Instytut Pamięci Narodowej - jak zaznaczył prezes Szarek - pozytywnie ocenia dotychczasową współpracę z Białorusią, gdzie np. polscy specjaliści, w odróżnieniu od Ukrainy, mogą prowadzić poszukiwania i ekshumacje szczątków ofiar totalitaryzmów. W ub.r. pracownicy Wydziału Kresowego w Biurze Poszukiwań i Identyfikacji IPN, wspólnie z żołnierzami specjalistycznego batalionu poszukiwawczego Sił Zbrojnych Republiki Białorusi, odnaleźli w Pohoście szczątki żołnierzy KOP. Przy szczątkach natrafiono na fragmenty butów wojskowych, guziki z orzełkami, medaliki. We wrześniu 1939 r. załoga strażnicy "Pohost" zginęła w walce z Sowietami.

Podczas wizyty prezesa IPN na Białorusi, która potrwa do wtorku, zaplanowane jest także spotkanie z białoruskim wiceministrem spraw zagranicznych Olegiem Krawczenko. Rozmowa będzie dotyczyć m.in. remontu kwatery poległych na służbie funkcjonariuszy Policji Państwowej na cmentarzu w Nowej Wilejce. Polska delegacja złoży również hołd ofiarom sowieckich zbrodni w Kuropatach oraz odwiedzi Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej. (PAP)

nno/ pat/