Otwarto wystawę „Prymasi Odrodzonej Polski” w Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej

Kard. Edmund Dalbor był prymasem w latach 1915-1926, zaś kard. August Hlond w latach 1926-1948. Wystawa ma być okazją do ukazania roli obu kardynałów w odzyskaniu niepodległości i budowaniu wolnej Polski.

Na ekspozycji zobaczyć będzie można kilkadziesiąt eksponatów, w tym przedmioty osobiste obu prymasów. Poza archiwaliami, prezentowany będzie m.in. wypożyczony na tę wystawę kapelusz kardynalski i piuska kard. Hlonda, a także korespondencja kard. Hlonda z gen. Hallerem, czy życiorys napisany własnoręcznie przez kard. Dalbora.

„Myślę, że my jako Kościół zastanawiamy się nad własnym wkładem w 100-lecie niepodległości i dlatego też tutaj, w prymasowskim Gnieźnie, chcieliśmy spojrzeć na tę rodzącą się Rzeczpospolitą właśnie poprzez wkład prymasów Polski odrodzonej: kard. Edmunda Dalbora, kard. Augusta Hlonda i kard. Stefana Wyszyńskiego” mówił abp Wojciech Polak.

Część ekspozycji poświęcona jest również Prymasowi Tysiąclecia. Jak tłumaczył Bartosz Przybyła z Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej, postać kard. Wyszyńskiego ma w trakcie wystawy prezentować jego wizję polskiej racji stanu. Na ekspozycji zaprezentowany zostanie m.in. kapelusz kardynalski kard. Wyszyńskiego oraz należące do niego, zdobione bursztynem krzyż, pastorał i monstrancja. Komplet ten nie był dotąd eksponowany.

Wystawa, jak przypomniał w sobotę prymas Polski abp Wojciech Polak, nie tylko wieńczy jubileusz 600-lecia prymasostwa w Polsce, ale także towarzyszy obchodom 100-lecia odzyskania niepodległości.

„Myślę, że my jako Kościół zastanawiamy się nad własnym wkładem w 100-lecie niepodległości i dlatego też tutaj, w prymasowskim Gnieźnie, chcieliśmy spojrzeć na tę rodzącą się Rzeczpospolitą właśnie poprzez wkład prymasów Polski odrodzonej: kard. Edmunda Dalbora, kard. Augusta Hlonda i kard. Stefana Wyszyńskiego” – powiedział.

Prymas przypomniał w sobotę także słowa pierwszego listu pasterskiego kard. Edmunda Dalbora z roku 1915, w którym ówczesny prymas napisał: „Zmieniają się dzieje. Na zegarze świata wyraźnie widać, że bije nowa godzina. Dokąd nas to zaprowadzi jeszcze nie wiemy. Ale jesteśmy pewni jednego – że Bóg, który jest twórcą świata i Panem ludzkich dziejów, będzie nas prowadził przez historię ku temu, co jest jego wolą i co jest także wolnością naszej ojczyzny”.

„Myślę, że te prorocze słowa wypowiedziane w roku 1915, potem znalazły także swoje wypełnienie w zaangażowaniu kard. Edmund Dalbora na rzecz odrodzenia naszej ojczyzny” – podkreślił abp Polak.

Otwartą oficjalnie w sobotę wystawę mieszkańcy, turyści i pielgrzymi będą mogli oglądać od niedzieli. Ekspozycja będzie otwarta dla zwiedzających do końca roku.

W sobotę w Gnieźnie zaprezentowano także monografię "Dzieje prymasostwa polskiego" – pierwsze tego typu opracowanie poświęcone polskim prymasom. Publikacja przygotowana została pod redakcją ks. Łukasza Kruckiego, a w jej opracowaniu brali udział historycy i pracownicy naukowi różnych uniwersytetów. Wśród autorów tekstów znalazł się m.in. abp Henryk Muszyński, metropolita gnieźnieński w latach 1992-2010 i prymas Polski w latach 2009-2010. Książka prezentuje historię polskiego prymasostwa od czasów prymasa Mikołaja Trąby do współczesności.

W sobotę w Gnieźnie zaprezentowano także monografię "Dzieje prymasostwa polskiego" – pierwsze tego typu opracowanie poświęcone polskim prymasom. Książka ma szansę stać się trwałym pomnikiem, służącym przyszłym pokoleniom w poznawaniu dziedzictwa, które pozostawili po sobie prymasi Polski - wskazał abp Polak.

Ks. Łukasz Krucki podkreślił w sobotę, że publikacja, „to nie są dzieje prymasów. Nie są to ich biografie ani dokonania. Ale jest to monografia wyjaśniająca znaczenie prymasostwa i prymasów w dziejach naszego narodu; ich uprawnienia, ich oddziaływanie. A w różnych okresach było ono różne. Nie było Polski – ale tożsamość katolicka pozostała. Prymasostwo było punktem odniesienia. Stanowiło wyznacznik narodowości, tożsamości religijnej – i tak jest i dziś” – podkreślił.

Metropolita gnieźnieński podkreślił w przedmowie do książki, że potrzeba takiej publikacji zgłaszana była przez różne środowiska od lat, ale dopiero "obchody jubileuszowe stały się niewątpliwym impulsem do sfinalizowania tych postulatów". Jak dodał, książka ma szansę stać się "trwałym pomnikiem, służącym przyszłym pokoleniom w poznawaniu dziedzictwa, które pozostawili po sobie prymasi Polski". Licząca niemal 500 stron publikacja jest całościowym i najobszerniejszym jak dotąd opracowaniem na temat prymasostwa polskiego.

W weekend w Gnieźnie odbywają się uroczystości odpustowe ku czci św. Wojciecha, głównego patrona Polski. Centralnym punktem obchodów będzie uroczysta msza św. odpustowa w niedzielę 29 kwietnia. Przewodniczył jej będzie legat Ojca Świętego Franciszka kard. Vincent Nichols, prymas Anglii i Walii. Niedzielne uroczystości ku czci św. Wojciecha będą także zwieńczeniem obchodów 600-lecia prymasostwa w Polsce.

Pierwszy prymas Polski, metropolita gnieźnieński Mikołaj Trąba sprawował tę funkcję w latach 1417-1422. Od 2014 roku prymasem jest abp Wojciech Polak. W przeszłości prymasi byli koronatorami królów polskich - najważniejszymi po królu osobami w państwie; sprawowali funkcję interrexa, uważani byli też za zwierzchników całego Kościoła polskiego.

Obecnie godność prymasa ma charakter honorowy, bez uprawnień jurysdykcyjnych. Według statutu Konferencji Episkopatu Polski, prymas zachowuje pierwszeństwo wśród biskupów, jest członkiem Rady Stałej KEP i obok kardynałów kierujących diecezjami jest jedynym niewybieralnym członkiem tego gremium. (PAP)

autor: Anna Jowsa, Rafał Pogrzebny

ajw/ rpo/ je/