Archiwum Państwowe w Płocku przygotowuje cykl wydarzeń na 100-lecie istnienia

Początki współczesnej narodowej archiwistyki związane są z wydanym 7 lutego 1919 r. przez ówczesnego naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego Dekretem o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami. Na mocy tego dokumentu powstało wówczas m.in. obecne Archiwum Państwowe w Płocku.

„Podpisując specjalny dekret, Józef Piłsudski powołał do życia państwową służbę archiwalną do przejmowania i przechowywania materiałów archiwalnych, niezbędnych do funkcjonowania państwa. Tym samym nakreślił nowoczesną wizję archiwów państwowych, która jest realizowana do dzisiaj, kontynuowana i rozwijana” – podkreślił dyrektor płockiego Archiwum Państwowego dr Tomasz Piekarski podczas konferencji prasowej.

Przypomniał, że instytucja ta zaczęła funkcjonować w czerwcu 1919 r., oprócz Lublina i Piotrkowa, jako jedno z trzech archiwów miejscowych powołanych właśnie na mocy Dekretu o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami. „Archiwum Państwowe w Płocku jest więc jednym z najstarszych tego typu instytucji w Polsce” – zaznaczył dr Piekarski.

Zapowiedział, iż w ramach obchodów jubileuszu tej placówki planowany jest cykl wydarzeń, a główne uroczystości odbędą się w czerwcu. Otwarta zostanie wtedy ekspozycja „100 lat Archiwum Państwowego w Płocku”, przedstawiająca dorobek tej instytucji, w tym wydawniczy, a najciekawsze przykłady jej zbiorów znajdą się w specjalnej publikacji „100 dokumentów na 100-lecie Archiwum Państwowego w Płocku”.

„W publikacji tej chcemy zaprezentować przekrój zasobów płockiego Archiwum Państwowego, czyli dokumenty z różnych epok. Najstarsze nasze dokumenty, w oddziale w Łęczycy, pochodzą z XVI wieku. Mamy też ciekawe dokumenty z końca XVIII wieku, z okresu zaboru pruskiego. Posiadamy również zasoby obejmujące XIX wiek, choćby dokumenty naszych władz samorządowych z okresu Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Ale są także, rzadko pokazywane na wystawach, archiwalia z okresu PRL. Chcielibyśmy najważniejsze wydarzenia historyczne przedstawić właśnie przez pryzmat dokumentów” – wyjaśnił dr Piekarski.

Zaznaczył przy tym, że większość, bo ok. 70 proc. pierwotnych zasobów płockiego Archiwum Państwowego, w tym obejmujących okres II Rzeczpospolitej, zostało wywiezionych przez Niemców w czasie II wojny światowej do ówczesnego Królewca i zaginęła.

„Obecnie zasoby płockiego Archiwum Państwowego to 373 tys. 466 jednostek archiwalnych, co daje łącznie 3 tys. 808,34 metrów bieżących dokumentów. Jest to zasób z Płocka oraz z naszych oddziałów w Kutnie i Łęczycy” – wyliczył Piekarski. Zwrócił przy tym uwagę, iż największy zasób stanowi tam aktualnie zbiór Akt Miasta Płocka, liczący 30 tys. jednostek archiwalnych, jeden z najlepiej zachowanych tego rodzaju w Polsce.

Jak zapowiedział dyrektor płockiego archiwum państwowego, główne, czerwcowe obchody 100-lecia tej instytucji uświetni uroczysta gala z udziałem m.in. przedstawicieli władz państwowych. Dodał, iż wcześniej, bo w maju, z okazji jubileuszu, odbędzie się tam ogólnopolskie seminarium, organizowane wspólnie ze Stowarzyszeniem Archiwistów Polskich, którego tematem przewodnim będzie zarządzanie zasobami archiwów wyodrębnionych, jak np. archiwum Kancelarii Prezydenta RP, Sejmu i Senatu, MSZ czy IPN.

W 2018 r., w ramach obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości, płockie Archiwum Państwowe przygotowało internetową wystawę Plock1918.pl - na ekspozycji tej, która jest nadal dostępna, znalazło się kilkadziesiąt dokumentów, dotyczących lokalnych wydarzeń związanych z odbudową i kształtowaniem się nowej państwowości. Na wystawie, obejmującej lata 1917-18, przedstawiono ułożone chronologicznie dokumenty związane m.in. z działalnością Rady Miejskiej Płocka i korespondencję władz miasta z Tymczasową Radą Stanu. Wśród archiwaliów jest np. notatka przewodniczącego Rady Miejskiej, a następnie burmistrza Płocka, Aleksandra Macieszy (1875-1945) z wizyty w mieście, we wrześniu 1918 r., jaką złożył legat papieski arcybiskup Achilles Ratti (1857-1939), późniejszy papież Pius XI.

Także w 2018 r. ukazał się „Płocki Rocznik Historyczno-Archiwalny”, którego 10. tom w całości poświęcono zagadnieniom związanym z odzyskaniem przez Polskę niepodległości w 1918 r. Zawiera on artykuły naukowe o tematyce, dotyczącej Płocka, w tym m.in. ukazujące sylwetki Aleksandra Macieszy oraz jego brata, Adolfa (1878-29), podpułkownika, doktora nauk medycznych, lekarza przybocznego marszałka Józefa Piłsudskiego, a wcześniej kierownika jednego z referatów w Adiutanturze Generalnej Naczelnika Państwa. (PAP)

mb/ itm/