Herbert Hoover laureatem Specjalnej Nagrody Orła Jana Karskiego

W tym roku Specjalną Nagrodą Orła Jana Karskiego został uhonorowany pośmiertnie Herbert Hoover, były Prezydent Stanów Zjednoczonych, wielki przyjaciel i dobroczyńca Polski i jej Honorowy Obywatel, założyciel światowej renomy placówki historycznej Instytutu Hoovera. Kapituła Nagrody Orła Jana Karskiego nagrodziła go za „niedające przecenić się zasługi dla powrotu na mapę Europy Niepodległej Polski, dzieło pomocy w jej powojennej odbudowie oraz ratowanie zdrowia i życia polskich dzieci oraz za oczywisty wpływ na formowanie systemu wartości i życiowej postawy Jana Karskiego"- jak napisano w uzasadnieniu werdyktu jury.

Kapituła Nagrody Orła Jana Karskiego nagrodziła go za „niedające przecenić się zasługi dla powrotu na mapę Europy Niepodległej Polski, dzieło pomocy w jej powojennej odbudowie oraz ratowanie zdrowia i życia polskich dzieci oraz za oczywisty wpływ na formowanie systemu wartości i życiowej postawy Jana Karskiego"- jak napisano w uzasadnieniu werdyktu jury.

Kapituła Nagrody podejmując taką decyzję w roku 100-lecia ustanowienia dyplomatycznych stosunków polsko-amerykańskich, pragnie wyraziście podkreślić zasługi Herberta Hoovera w ich budowaniu i rozwijaniu. "Od początku Polski Niepodległej i swej pierwszej w niej wizyty, jako wysłannika specjalnego prezydenta USA Woodrowa Wilsona, Herbert Hoover czynem dowodził swej determinacji w tworzeniu Polski jak najsilniejszej, najbezpieczniejszej i najzasobniejszej. W planie humanitarnym zorganizował i dostarczył pomoc żywnościową i medyczną dla ponad dwóch milionów polskich dzieci. W planie gospodarczym, organizował środki na odbudowę zniszczonego wojną przemysłu, w tym doprowadził do ponownego uruchomienia produkcji włókienniczej miasta Łodzi. W 1922 roku Rzeczypospolita Polska nadała mu Honorowe Obywatelstwo, żaden inny prezydent amerykański takiego zaszczytu dostąpić nie zdołał" - uznała kapituła nagrody.

Swe zaangażowanie w pomoc Polakom, Herbert Hoover kontynuował także po drugiej wojnie organizując humanitarne dostawy żywności, odzieży i leków w ramach UNRRA. Stanowczo oddzielał podziw i sympatię dla narodu od faktu, że Polska znajduje się pod dominacją sowiecką, a rządzona jest przez marionetkową ekipę komunistyczną.

Od lat dziecinnych Jana Karskiego (wówczas Kozielewskiego) Herbert Hoover był jego życiowym wzorem na równi z Józefem Piłsudskim. W czasie wojny, już jako emisariusz Państwa Podziemnego i Rządu RP na Wychodźstwie, Jan Karski poznał Herberta Hoovera osobiście. Na jego prośbę podjął się w 1946 roku misji przejmowania dla Biblioteki Hoovera dokumentów polskiej historii, by nie wpadły w ręce reżimu warszawskiego i jego moskiewskich sponsorów.

Od lat dziecinnych Jana Karskiego (wówczas Kozielewskiego) Herbert Hoover był jego życiowym wzorem na równi z Józefem Piłsudskim. W czasie wojny, już jako emisariusz Państwa Podziemnego i Rządu RP na Wychodźstwie, Jan Karski poznał Herberta Hoovera osobiście. Na jego prośbę podjął się w 1946 roku misji przejmowania dla Biblioteki Hoovera dokumentów polskiej historii, by nie wpadły w ręce reżimu warszawskiego i jego moskiewskich sponsorów. Dotyczyło to m.in. bezcennych zasobów 2 Korpusu Generała Władysława Andersa, dokumentów dyplomatycznych RP oraz związanych z walką o niepodległą Polskę. Kilkanaście ton dokumentacji dotarło do Biblioteki Hoovera w Kalifornii dając początek jej kolekcji europejskiej. Jan Karski z Herbertem Hooverem i jego placówką historyczną pozostawał do końca. Do Instytutu Hoovera trafiły jego archiwa osobiste.

Wręczenie nagrody odbędzie się w Stanach Zjednoczonych na początku 2020 roku.

Jak podkreśla, członek kapituły nagrody, ksiądz arcybiskup profesor Alfons Nossol, Herbertowi Hooverowi Polska winna dziękować nie tylko za wymierną pomoc, jakiej w historii nie dokonał dla Polski zapewne żaden pojedynczy człowiek niebędący Polakiem. Powinna także dziękować za to, że postać Hoovera od dzieciństwa formowała polskiego bohatera narodowego do moralnej wielkości, którą podziwia dziś ludzkość.

Nagroda Orła Jana Karskiego przyznawana jest od 2000 r. O wyborze laureatów decyduje kapituła złożona z osób, które zostały nią uhonorowane w latach poprzednich oraz przedstawicieli rodziny Jana Karskiego. Orły Jana Karskiego przyznano już m.in. Jackowi Kuroniowi, ks. prof. Józefowi Tischnerowi, Markowi Edelmanowi, Tadeuszowi Mazowieckiemu, Orianie Fallaci, Lechowi Wałęsie, Karolowi Modzelewskiemu, Muzeum Holocaustu w Waszyngtonie i Borysowi Niemcowowi.

Na nagrodę składa się dyplom i statuetka orła, będąca repliką rzeźby orła z brązu na marmurowej podstawie. Karski mówił, że chce, by nagroda jego imienia trafiała do tych, którzy "godnie nad Polską potrafią się zafrasować" oraz tych, którzy "nie będąc Polakami, dobrze Polsce życzą".

Jan Karski (właśc. Jan Kozielewski) urodził się w 1914 r. w Łodzi. Podczas II wojny światowej, będąc kurierem polskiego podziemia, jako jeden z pierwszych przedstawił aliantom relację o eksterminacji Żydów na terenach okupowanej Polski. Swoje wojenne wspomnienia opisał w książce pt. "Tajne państwo", po raz pierwszy opublikowanej w 1944 r. Po wojnie Karski uzyskał obywatelstwo amerykańskie, a w 1994 r. honorowe obywatelstwo Izraela. Zmarł w lipcu 2000 r. Prezydent USA Barack Obama odznaczył go pośmiertnie Prezydenckim Medalem Wolności 29 maja 2012 r. (PAP)

aszw/