Cykl wydarzeń w ramach obchodów 100. rocznicy obrony Płocka przed bolszewikami

W poniedziałek Urząd Miasta Płocka przedstawił szczegółowy program jubileuszowych obchodów, które potrwają do września, a ich zakończeniem będzie muzyczny spektakl patriotyczny „Rock Opera”, ukazujący losy bohaterów obrony z 1920 r.

„Jako płocczanie jesteśmy dumni z naszej historii. Jesteśmy dumni z tego, że przed stu laty Płock zapisał piękną kartę w dziejach naszego kraju. Tę piękną kartę zapisali nie tylko żołnierze, ale przede wszystkim mieszkańcy, kobiety, harcerze, wszyscy ci, którzy bez względu na dzielące ich różnice, bronili wtedy swego miasta” – powiedział podczas konferencji prasowej prezydent Płocka Andrzej Nowakowski.

Przypomniał, że rok 2020 jest obchodzony w tym mieście jako rok 100. rocznicy bohaterskiej obrony miasta przed armią bolszewicką. Zgodnie z przyjętą jeszcze w grudniu 2019 r. uchwałą tamtejszych radnych, hasłem obchodów jest: „Płock miasto Bohater - Kawaler Krzyża Walecznych”. Płock jest drugim po Lwowie miastem, które za bohaterską postawę w 1920 r. i odparcie natarcia bolszewików otrzymało od marszałka Józefa Piłsudskiego odznaczenie wojskowe.

„To bardzo ważne, żebyśmy pamiętali o naszej historii, żebyśmy dobrze ją znali” – powiedziała uczestnicząca w konferencji prasowej wicemarszałek Sejmu Małgorzata Kidawa-Błońska. Wspomniała przy tym, że obecny rok jest obchodzony w całej Polsce jako rok pamięci o Bitwie Warszawskiej z wojny polsko-bolszewickiej.

Kidawa-Błońska uznała za istotne, że w Płocku przygotowaniem wydarzeń z okazji 100. rocznicy obrony miasta przed armią bolszewicką zajęły się m.in. organizacje pozarządowe. „To jest sens państwa obywatelskiego, że ludzie współpracują ze sobą, żebyśmy lepiej poznali historię i uczcili pamięć bohaterów” – dodała wicemarszałek Sejmu.

Jak zapowiedział w poniedziałek Urząd Miasta Płocka, w ramach głównych obchodów rocznicowych 18 sierpnia na tamtejszym Cmentarzu Garnizonowym odbędzie się apel pamięci, a na Placu Obrońców Warszawy, gdzie na jednej z barykad toczyły się historyczne walki, posadzony zostanie dąb upamiętniający tamte wydarzenia. Tam również odbędzie się też koncert patriotyczny w wykonaniu Harcerskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Dzieci Płocka”.

Wcześniej, 2 sierpnia, na terenie Aeroklubu Ziemi Mazowieckiej zaplanowano widowisko przedstawiające najważniejsze wydarzenia z obrony Płocka przed armią bolszewicką w 1920 r. W plenerowym spektaklu uczestniczyć będą grupy rekonstrukcji historycznych. Z kolei 5 września w amfiteatrze nad Wisłą z udziałem m.in. artystów ze Stowarzyszenia Teatr PER SE wystawiona zostanie „Rock Opera” – jak anonsuje Urząd Miasta - widowisko teatralno-muzyczne opowiadające o losach obrońców Płocka sprzed stu lat.

W ramach obchodów planowane jest też m.in. wydanie audiobooka „1920” zawierającego dźwiękowy zapis tekstów historycznych na temat obrony miasta przed armią bolszewicką – wydawnictwo ukaże się dzięki współpracy Książnicy Płockiej i aktorów tamtejszego Teatru Dramatycznego im. Jerzego Szaniawskiego. W programie rocznicowych obchodów znajdą się również publikacje, wystawy, koncerty i seanse filmowe.

Armia bolszewicka, chcąc przedostać się na tyły wojsk polskich i dotrzeć od zachodu pod Warszawę, zaatakowała Płock 18 sierpnia 1920 r. Walka o miasto i przyczółek mostu przez Wisłę trwała 21 godzin. Na ulicach wzniesiono barykady. W obronie uczestniczyli, oprócz żołnierzy, w tym z Tatarskiego Pułku Ułanów im. płk. Mustafy Achmatowicza, także płocczanie, a wśród nich kobiety i dzieci. Obrońców wspierali marynarze Flotylli Wiślanej z okrętów „Minister”, „Wawel” i „Stefan Batory”, które ostrzeliwały z rzeki pozycje bolszewików w zajętej przez nich części miasta.

W trakcie walk na ulicach Płocka bolszewicy dopuszczali się zbrodni, jaką było rozstrzelanie 22 pacjentów tamtejszego Szpitala Garnizonowego, a także licznych rozbojów i gwałtów na cywilach, w tym ludności żydowskiej. Najmłodszym poległym wśród stawiających opór bolszewikom był 14-letni harcerz Antolek Gradowski. Dzięki bohaterskiej postawie mieszkańców Płock pozostał niezdobyty, a bolszewicy zmuszeni zostali do odwrotu.

W kwietniu 1921 r. podczas wizyty w Płocku marszałek Józef Piłsudski uhonorował obrońców miasta najwyższymi wojskowymi odznaczeniami. Krzyżami Walecznych odznaczeni zostali wtedy m.in. najmłodsi obrońcy miasta: 16-letnia Janina Landsberg oraz harcerze, 12-letni Tadeusz Jeziorowski i 14-letni Józef Kaczmarski, a także pośmiertnie - Antolek Gradowski. Również Płock, jako miasto bohater, otrzymał wówczas Krzyż Walecznych.

W 2018 r., w Narodowe Święto Niepodległości - 11 listopada, w Płocku odsłonięto pomnik - kolumnę zwieńczoną orłem w koronie - upamiętniający obrońców miasta przed armią bolszewicką w 1920 r. Jego autorem jest znany rzeźbiarz Gustaw Zemła. Projekt pomnika powstał z inicjatywy powołanego jeszcze w 2015 r. Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Obrońców Płocka 1920 r. Wysoka na ponad 10 metrów kolumna stanęła na Placu Gabriela Narutowicza, w jednym z historycznych miejsc, gdzie mieszkańcy miasta wraz z żołnierzami powstrzymywali natarcie bolszewików. (PAP)

mb/aszw/