27.12.2020

Dr M. Rezler: Powstanie Wielkopolskie istotnie wpłynęło na kształt odradzającej się Polski

Dr Marek Rezler. Fot. Piotr Życieński (IPN) Dr Marek Rezler. Fot. Piotr Życieński (IPN)

Powstanie Wielkopolskie istotnie wpłynęło na kształt odradzającej się Polski – mówi PAP dr Marek Rezler, historyk i popularyzator dziejów Poznania i Wielkopolski. W niedzielę przypada 102. rocznica wybuchu zwycięskiego zrywu.

Powstanie zaczęło się 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. W niedzielę w stolicy Wielkopolski odbywają się główne uroczystości rocznicowe – ze względu na pandemię w symbolicznym wymiarze.

Jak powiedział PAP dr Marek Rezler, historyk, współautor i współredaktor "Encyklopedii Powstania Wielkopolskiego 1918-1919", powstanie wielkopolskie zadecydowało o włączeniu do odradzającej się Polski ogromnej części dawnych terytoriów Rzeczypospolitej pod zaborem pruskim.

"Patrząc na praktykę, jaka była stosowana w 1919 roku można się było spodziewać, że bez powstania, po zawarciu traktatu pokojowego na obszarze Wielkopolski mogłoby dojść do plebiscytu. Można sądzić, że wyniki plebiscytu byłyby dla nas w dużym stopniu niekorzystne – podobnie, jak w przypadku innych plebiscytów, ogłaszanych chociażby na Śląsku czy na Warmii i Mazurach" – powiedział PAP Rezler.

Jak wyjaśnił, akcja osiedleńcza, którą Niemcy prowadzili szczególnie intensywnie na przełomie XIX i XX wieku, doprowadziła do silnego zgermanizowania dużych obszarów Wielkopolski. Z tego powodu, w przypadku przeprowadzenia plebiscytu, wiele wielkopolskich powiatów na północy, zachodzie i południu nie weszłoby w granice odrodzonej Rzeczypospolitej.

"W razie plebiscytu stracilibyśmy dużą część terytoriów, które za sprawą powstania weszły w granice odrodzonej Polski. Na pewno w granicach naszego kraju nie znalazłyby się Leszno i Rawicz – miasta w dużym stopniu zasiedlone przez ludność niemiecką" - powiedział.

Historyk podkreślił, że powstańcy wielkopolscy mieli po 1918 r. istotny wpływ nie tylko na losy swojego regionu. Po wygranym powstaniu Wielkopolanie walczyli w powstaniach śląskich, podążyli na odsiecz Lwowa i Małopolski Wschodniej, gdzie podjęli walkę z Ukraińcami. Ich zwycięstwa walnie przyczyniły się do ostatecznego rezultatu wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920.

"Byli powstańcy wielkopolscy stanowili w latach 1919-1920 najsilniejszą, najlepiej wyszkoloną, najlepiej wyposażoną i chyba najlepiej sprawiającą się na polu walki część Wojska Polskiego. Liczne pamiętniki z tego okresu podkreślają wielką bitność żołnierza wielkopolskiego, jego znakomite wyszkolenie, żołnierzom tym zazdroszczono wyposażenia i doceniano patriotyzm, który w Wielkopolsce zawsze był silny" – powiedział dr Rezler.

Historycy podkreślają, że zorganizowane w ciągu kilku miesięcy po powstaniu wielkopolskim siły zbrojne były fenomenem na skalę europejską. Armia Wielkopolska posiadała własne umundurowanie, nazewnictwo, regulaminy, była dobrze wyposażona, miała znakomitych dowódców i doświadczenie zdobyte w trakcie powstania.

Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. W pierwszym okresie walk, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część miasta. Ostatecznie Poznań został wyzwolony 6 stycznia, kiedy przejęto lotnisko. Do połowy stycznia wyzwolono też większą część Wielkopolski.

Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze, podpisany przez Niemcy i państwa ententy 16 lutego 1919 r. W myśl jego ustaleń, front wielkopolski został uznany za front walki państw sprzymierzonych. Ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, w którego wyniku do Polski powróciła prawie cała Wielkopolska. (PAP)

autor: Rafał Pogrzebny

rpo/ godl/

Copyright

Wszelkie materiały (w szczególności depesze agencyjne, zdjęcia, grafiki, filmy) zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.