Muzeum Historii Polski: debata, książka, film dokumentalny z okazji 100. rocznicy III Powstania Śląskiego

Muzeum Historii Polski oraz Instytut Śląski w Opolu zapraszają w środę 5 maja o godzinie 13.00 na debatę online wokół wydanej właśnie książki „Powstania Śląskie. Polityka, historia, pamięć”. Spotkanie będzie można obejrzeć  na profilu MHP na Facebooku oraz kanale YouTube MuzHPtv.

Tom „Powstania Śląskie. Polityka, historia, pamięć”, pod redakcją prof. dr. hab. Michała Kopczyńskiego oraz dr. Bartosza Kuświka, prezentuje eseje dwunastu wybitnych badaczy zajmujących się dziejami Śląska. Wspólnie tworzą szeroką panoramę historii Śląska od średniowiecza, aż po burzliwy wiek XX. Na tych terenach polskość odrodziła się nie po stu latach zaborów, ale po ponad pięciu stuleciach funkcjonowania poza granicami państwa polskiego. Spotkanie jest poświęcone m.in. specyfice tego regionu wynikającej z jego historii, a także analizie faktu, że Powstania Śląskie były – podobnie jak Powstanie Wielkopolskie − zrywem niepodległościowym, który przyniósł wymierne efekty.

W debacie biorą udział: prof. dr hab. Michał Kopczyński (Muzeum Historii Polski), dr hab. Cecylia Leszczyńska (Uniwersytet Warszawski), a także w roli moderatora dr Mikołaj Mirowski.

„Postanowiliśmy w książce wyjść poza narrację podręcznikową – sięgnąć znacznie dalej w przeszłość Śląska i wyjść poza rok 1921” – podkreśla prof. dr hab. Michał Kopczyński, redaktor naukowy zbioru studiów, upamiętniającego powrót Górnego Śląska do Polski.

Poszczególne rozdziały książki „Powstania Śląskie. Polityka, historia, pamięć” przybliżają czytelnikom bardziej szczegółowe zagadnienia, m.in. sytuację na Śląsku w przededniu wybuchu I wojny światowej, przebieg walk powstańczych, pozycję ustrojową Śląska w niepodległej Polsce oraz funkcjonowanie pamięci o Powstaniach Śląskich w literaturze i sztuce.

Jak zauważa dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro Powstania Śląskie oraz śląskie doświadczenia walki o niepodległość są wciąż niedoceniane w kontekście całokształtu walki o niepodległość: „Trzy Powstania Śląskie wymagają pochylenia się zarówno nad specyfiką regionu, w którym polskość odrodziła się nie po stu latach zaborów, ale po ponad pięciu stuleciach funkcjonowania poza granicami polskiej państwowości. Warto przyjrzeć się temu fenomenowi nie tylko ze względu na ciekawe zwyczaje regionalne czy ślonskom godkę, ale również ze względu na fascynujący, pełen godności robotniczy, a zarazem konserwatywny śląski etos”.

Książka wydana w Roku Powstań Śląskich nakładem Muzeum Historii Polski oraz Instytutu Śląskiego w Opolu z okazji 100. rocznicy plebiscytu oraz III Powstania Śląskiego.

Powstania Śląskie. Polityka, historia, pamięć, red. naukowa Michał Kopczyński, Bartosz Kuświk, Opole−Warszawa 2021, Wydawcy: Muzeum Historii Polski, Instytut Śląski w Opolu

Książkę można nabyć w e-sklepie muzealnym.

W niedzielę 2 maja o godzinie 13.00 Muzeum Historii Polski zaprasza na premierę filmu dokumentalnego „Żeby Polska była tutaj…” w reżyserii Adama Turuli, który jest kontynuacją cyklu filmowego poświęconego walce Ślązaków o powrót do macierzy, realizowanego dla MHP od 2019 roku.

„W przeciwieństwie do poprzednich filmów, wobec braku już bezpośrednich świadków i uczestników Powstań Śląskich – skupiłem się na utrwaleniu dziedzictwa tradycji jaka po tamtych wydarzeniach pozostała wśród potomnych z powstańczych rodzin” – mówi reżyser.

Bohaterowie filmu: uczestnicy akcji plebiscytowej i III Powstania Śląskiego w relacjach swoich potomków – dzieci i wnuków. Relacje i świadectwa uzupełnione zostały o merytoryczny komentarz i opis ze strony historyków – ekspertów tematu. W filmie wykorzystane zostały też fragmenty wypowiedzi archiwalnych osób już nieżyjących – z archiwum autora (śp. Czesława Rymera, syna Józefa – pierwszego wojewody śląskiego).

Te świadectwa pamięci uzupełniane są nie tylko merytorycznym komentarzem ekspertów tematu oraz - często unikalnym i powszechnie nieznanym – materiałem ikonograficznym, dokumentalnym i zdjęciowym. Za materiał ilustracyjny posłużyły pochodzące z epoki zdjęcia, dokumenty, prasa, rozkazy, materiały propagandowe i agitacyjne, mapy i plany. Często są to nigdzie nie publikowane materiały z rodzinnych archiwów osób występujących w filmie.

Film realizowany jako kontynuacja cyklu trylogii poświęconej historii trzech powstań śląskich – trzeci w kolejności – prezentuje walkę plebiscytową i plebiscyt na Górnym Śląsku oraz genezę, kulisy, przebieg i konsekwencje wybuchu III Powstania Śląskiego. W sierpniu 2019 roku premierę miał film „Gdy Polska była wielkim marzeniem” poświęcony I Powstaniu Śląskiemu, sierpniu kolejnego roku film „Od cudu na Wisłą do cudu nad Rawą” poświęcony II Powstaniu Śląskiemu.

Źródło: Muzeum Historii Polski