Samochody prezydentów II RP na wystawie Zamku Królewskiego w Warszawie

W południe na Dziedzińcu Wielkim Zamku Królewskiego dyrektor placówki, prof. Wojciech Fałkowski i autor scenariusza ekspozycji dr Jan Tarczyński, dyrektor Centralnej Biblioteki Wojskowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego uroczyście otworzyli wystawę dla zwiedzających.

Samochody zaprezentowane na eskpozycji to CWS T-1 Torpedo (replika) z 1925 r., Packard 443 z 1928 r. Cadillac 341B Phaeton z 1929 r., Packard 645 Deluxe Eight z 1929 r., Packard 826 z 1931 r., Cadillac 370A z 1937 r. i Cadillac Series 75 Fleetwood V8 Limousine z 1939 r. Są to auta identyczne, z tymi, które jeździły w Zamkowej Kolumnie Samochodowej w latach 1922-39.

Pojazdy, które służyły Prezydentom Rzeczpospolitej Polskiej w latach 1922-39, wchodziły w skład Garażu Samochodowego Adiutantury Generalnej, a później Kolumny Samochodowej Gabinetu Wojskowego Prezydenta RP. Adiutantura Generalna Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, przekształcona 7 lipca 1923 roku w Kwaterę Wojskową Prezydenta RP, a 20 lipca 1926 roku w Gabinet Wojskowy Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej, była jednym z dwóch urzędów przybocznych głowy państwa. Drugim była Kancelaria Cywilna Prezydenta RP. Obie struktury powstały w końcu 1918 roku.

W latach 1922-26 Zamkowa Kolumna Samochodowa obsługiwała Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego podczas podróży krajowych, a także szefów oraz pracowników Kancelarii Cywilnej i Kwatery Wojskowej Prezydenta RP. Służyła też gościom zagranicznym podczas oficjalnych wizyt państwowych. Miała kilka pojazdów reprezentacyjnych, głównie amerykańskiej marki Cadillac z różnymi typami nadwozia oraz samochody osobowe i półciężarowe, wykorzystywane do codziennej pracy.

Po wyborze prof. Ignacego Mościckiego na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej nastąpiły zmiany strukturalne. Siedzibę Prezydenta RP przeniesiono z Belwederu do Zamku Królewskiego. 20 lipca 1926 roku, w miejsce Kwatery Wojskowej powołano Gabinet Wojskowy Prezydenta RP, w którego skład weszły m.in. dwie wyspecjalizowane jednostki: Kompania Zamkowa i Zamkowa Kolumna Samochodowa. Zamkowa Kolumna Samochodowa początkowo miała dwanaście wozów osobowych, jeden ciężarowy i jeden motocykl, a po reorganizacji w 1928 roku piętnaście osobowych i jeden ciężarowy. W połowie lat trzydziestych XX wieku liczba pojazdów wzrosła do ok. dwudziestu - reprezentacyjnych: Cadillac, Buick, Rolls Royce i Packard oraz „roboczych”, m.in. Polskich Fiatów.

Samochody reprezentacyjne Prezydenta RP nie miały tablic rejestracyjnych - zastąpiono je ze znakiem Orła Białego, od 1927 roku specjalnym „weksyloidem” zaprojektowanym przez prof. Zygmunta Kamińskiego. Do zadań Zamkowej Kolumny Samochodowej należała także obsługa wizyt zagranicznych delegacji - auta woziły m.in. naczelnika Łotwy Otto Strandmana, prezydenta Estonii Konstantego Paetsa, króla Rumunii Karola II i regenta Węgier Miklosa Horthy'ego.

Zamkowa Kolumna Samochodowa współdziałała z Kompanią Zamkową, zapewniającą ochronę Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej. We wrześniu 1939 r. większość pojazdów przejechała wraz z Rządem RP do Rumunii. Część z pojazdów pozostała tam już na zawsze. W listopadzie 1939 r. pozostałe samochody przez Jugosławię i Włochy, wraz z przedstawicielami polskiego rządu dotarły do Francji. Po wojnie, z Rumunii odzyskano tylko dwa samochody, m.in. opancerzoną limuzynę Cadillac 355D, zakupioną w 1934 r. dla marszałka Józefa Piłsudskiego. To jedyne auto rządowe z okresu II RP, które przetrwało do naszych czasów - jako eksponat Muzeum Techniki NOT. Po renowacji pojazd jest eksponowany w pawilonie przy wejściu do Łazienek Królewskich.

Organizatorami wystawy są Zamek Królewski w Warszawie oraz Centralna Biblioteka Wojskowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Wystawa będzie prezentowana od 4 do 24 czerwca na Dziedzińcu Wielkim oraz od 29 czerwca do 1 września w Ogrodach Zamku Królewskiego w Warszawie. Wstęp wolny. (PAP)

mr/ pat/