Woodrow Wilson

Bez wsparcia wielkich mocarstw trudno byłoby sobie wyobrazić odzyskanie przez Polskę państwowości – powiedział PAP dr hab. Piotr Szlanta z Instytutu Historycznego UW. Zarówno orędzie Wilsona z 8 stycznia, jak i deklaracja wersalska z 3 czerwca 1918 roku stanowiły ważne etapy w złożonym procesie odzyskiwania przez Polskę suwerennego bytu narodowego – dodał.

100 lat temu, 3 czerwca 1918 r., w Wersalu pod Paryżem premierzy Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch ogłosili deklarację dotyczącą powstania „zjednoczonego i niepodległego państwa polskiego z wolnym dostępem do morza”. – To nie był gest symboliczny. To było zobowiązanie polityczne uzupełniające niejako wcześniejszą deklarację Woodrowa Wilsona – mówi dr hab. Piotr Szlanta z Instytutu Historycznego UW.

Same deklaracje nie tworzą rzeczywistości historycznej. Ważne, aby mieć świadomość tego, że deklaracje i podpisane umowy mają znaczenie normatywne, ustalają jakiś porządek, ale ostatecznie ten porządek zależy od realiów i od tego, kto jest w stanie ten porządek narzucić i utrwalić – powiedział PAP prof. Wojciech Roszkowski z Instytutu Studiów Politycznych PAN.

100 lat temu, 8 stycznia 1918 r., prezydent USA Woodrow Wilson w orędziu do Kongresu przedstawił program pokojowy, znany jako 14 punktów Wilsona. "13" dotyczył kwestii powstania niepodległej Polski. "To najbardziej zapamiętaliśmy jako wkład Wilsona w odrodzenie Polski" - mówi PAP prof. Wojciech Roszkowski z PAN.

Lata 1917-1918 to okres wielkiej aktywności amerykańskiej Polonii, która odegrała olbrzymią rolę w odzyskaniu przez Polskę niepodległości. To ona organizowała „pierwszą pomoc” dla odradzającego się państwa – mówi dr hab. Michał Leśniewski z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego.

„Ktoś, kto nie widzi jak wiele zawdzięczamy USA między okresem prezydentury Wilsona, a latami dziewięćdziesiątymi minionego wieku, jest osobą niewdzięczną” – podkreślił Zbigniew Lewicki podczas dyskusji o historii stosunków między USA i Polską od 1915 roku do III RP.