„Anioł i Syn. Witkiewiczowie w Zakopanem i na Litwie” - wystawa w Kownie

Wystawa nie tylko przybliża działalność artystyczną obu twórców, ale przede wszystkim podkreśla ich rodzinne związki ze Żmudzią, gdzie do dziś mieszkają bliscy krewni Witkiewiczów.

„Przygotowując w Instytucie Polskim w Wilnie litewski program obchodów 100. rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości, założyliśmy sobie, że jednym z głównych jego celów powinno być przybliżenie litewskiej publiczności tych momentów, osób i wydarzeń w polskiej i litewskiej historii, które łączą oba narody” - powiedział PAP Marcin Łapczyński, dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie, współorganizator wystawy.

Łapczyński podkreślił, że „wystawa w znaczący sposób akcentuje litewskie elementy twórczości obu Witkiewiczów, prezentuje piękne pejzaże znad morza w Połądze, szkice architektoniczne litewskich stacji kolejowych w stylu zakopiańskim, zdjęcia z ich wypraw na Litwę”.

„Wystawę, której kuratorem jest Stefan Okołowicz, otwieramy w szczególnym momencie, bowiem 18 września 1939 roku Witkacy na wieść o wkroczeniu Armii Czerwonej na teren Polski popełnił samobójstwo. Jego postać ukazuje tragizm polskiej historii, ale także historii całego naszego regionu. Jego śmierć symbolicznie zamyka dwudziestolecie międzywojenne” - dodał dyrektor Instytutu.

Prezentowane na wystawie prace malarskie i fotograficzne Witkacego powstały w czasie jego młodzieńczych podróży i wielotygodniowych pobytów w miejscach, z których wywodzi się ród Witkiewiczów. Fotografie Witkacego, wykonane na Litwie podczas plenerowych studiów w latach 1900-1903, po raz pierwszy są pokazywane na Litwie. Zaprezentowano też słynne portrety wykonane przez Witkacego w ramach jego Firmy Portretowej.

Odwiedzający wystawę w Kownie zapoznają się także z pracami Stanisława Witkiewicza ukazującymi pejzaże litewskie, obrazy z życia ludu, sceny z powstania 1863 roku.

Dyrektor Narodowego Muzeum Sztuki im. Cziurlionisa Osvaldas Daugelis w rozmowie z PAP wskazał, że „ta wystawa przybliża litewskiemu odbiorcy nie tylko polskich artystów, ale też ich mało znane związki z Litwą”.

„W wielu przypadkach trudno rozgraniczyć polskich i litewskich twórców z przełomu XIX i XX w.” - mówi Daugelis. Podkreśla, że przykładem są „chociażby Ferdynand Ruszczyc, Stanisław Jarocki czy Antoni Wiwulski - autor pomnika Trzech Krzyży w Wilnie, Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie czy kaplicy w Szydłowie na północy Litwy”.

„Twórcy tego okresu uczestniczyli we wspólnej przestrzeni. Wielu z nich miało ścisłe związki z Litwą, ale nie znało litewskiego” - podkreśla dyrektor kowieńskiej placówki i przypomina, że „wyraźny podział nastąpił w 1918 roku”, gdy powstały dwa osobne państwa.

„Symboliczne, że wystawa o Witkiewiczach jest prezentowana w muzeum Cziurlionisa, który w swej biografii ma wiele wątków polskich. Wystarczy przypomnieć, że kształcił się w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierownictwem Ferdynanda Ruszczyca i Konrada Krzyżanowskiego, przyjaźnił się z Eugeniuszem Morawskim” - mówi Daugelis.

Wystawa „Anioł i Syn. Witkiewiczowie w Zakopanem i na Litwie” przygotowana została przez Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem oraz Narodowe Muzeum Sztuki im. M. K. Cziurlionisa w Kownie we współpracy i przy wsparciu Instytutu Adama Mickiewicza w Warszawie oraz Instytutu Polskiego w Wilnie.

Wystawa będzie czynna w kowieńskim muzeum do 18 listopada.

Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)

aki/ mc/