Nowa wystawa w bielskim muzeum o wykuwaniu się polskiej niepodległości

Kurator wystawy dr Jacek Proszyk powiedział, że ekspozycja składa ona z trzech części. Wszystkie eksponaty pochodzą ze zbiorów bielskiego muzeum. Na co dzień nie są prezentowane na wystawie stałej. Stulecie odzyskania niepodległości stało się okazją, by je pokazać.

„W pierwszej części widz zapozna się z polonikami pochodzącymi z czasów austriackich do roku 1914. Zaprezentowaliśmy unikatową mapę, na której można prześledzić dzieje Rzeczpospolitej w czasach rozbiorów. Są pamiątki patriotyczne oraz eksponaty związane z działalnością polskich organizacji na terenie Bielska i Białej – w szczególności Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego +Sokół+. Zobaczyć można m.in. jego oryginalny sztandar. Są egzemplarze ukazujących się w regionie na przełomie XIX i XX w. polskich gazet. Jest też kolekcja patriotycznych pocztówek” – powiedział Proszyk.

Na uwagę zasługują eksponaty dotyczące historii i działalności Czytelni Polskiej w Białej Krakowskiej, a także Domu Polskiego w Bielsku, którego założycielem był ks. Stanisław Stojałowski. Obie instytucje budziły polską świadomość narodową.

Jak powiedział Proszyk, Czytelnia Polska powstała w 1873 r. Było to miejsce, w którym nie tylko można było znaleźć prasę w języku polskim, ale także poznać jej treść. „Wiele osób, zwłaszcza prostych robotników, nie potrafiło wówczas czytać. Przychodzili wieczorami, a w czytelni zawsze był ktoś, kto czytał na głos polską gazetę” – powiedział.

W Bielsku Dom Polski powstał na początku XX w. Budynek Czytelni Polskiej stoi do dziś. Dom Polski został zburzony. Przypomina o nim pomnik ustawiony w miejscu, w którym stał.

„Kolejna część wystawy opowiada o czasie wielkiej wojny, gdy Bielsko i Biała stały się miastami szpitali wojskowych i uchodźców. Jesienią 1914 r. ofensywa rosyjska dotarła niemal pod Kraków, a większość austriackich urzędów z C.K. Namiestnictwa Galicyjskiego z Lwowa została ewakuowana do Białej Krakowskiej. Wszystkie szkoły zamieniane na szpitale wojskowe” – zauważył kurator.

Twórcy wystawy przybliżyli sylwetkę działającego wówczas nieznanego dziś szerzej wybitnego chirurga, bielszczanina dr. Eugeniusza Reacha, który był jednym z pionierów chirurgii rekonstrukcyjnej. Zmarł on w 1950 r. Spoczywa na bielskim cmentarzu żydowskim.

Zobaczyć też można lokalne pamiątki związane z wymarszem ochotników bialskich do Legionów Polskich oraz afisze o tematyce niepodległościowej. „Siłą tej wystawy są m.in. prezentowane na niej liczne orzełki legionowe. Są komplety odznak patriotycznych. Jest bardzo rzadka odznaka pamiątkowa Legionów z 1916 r.” – powiedział kurator. Są także plakaty zapraszające na organizowane przez Polki wydarzenia dobroczynne, z których dochód przeznaczony był na pomoc wdowom i sierotom po legionistach.

W trzeciej części zwiedzający mogą zapoznać się z eksponatami związanymi z odzyskaniem niepodległości przez Polskę oraz przyłączeniem Bielska wraz ze Śląskiem Cieszyńskim do II Rzeczpospolitej. „Wyeksponowana została m.in. oryginalna ulotka Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego, która proklamowała 30 października przynależność Księstwa Cieszyńskiego do wolnej, niepodległej, zjednoczonej Polski. Nie zabrakło afiszy, eksponatów i cytatów z 1918 r., które opowiadają o problemach, przez jakie Bielsko i Biała przechodziło, nim ugruntowało swoje miejsce na mapie II Rzeczpospolitej” – powiedział Jacek Proszyk.

Ekspozycję w bielskim muzeum zobaczyć będzie można do końca br.

Zamek, który jest siedzibą Muzeum Historycznego, został wzniesiony przypuszczalnie przez księcia cieszyńskiego Przemysława I Noszaka, żyjącego na przełomie XIV i XV w. W XV i XVI w. nastąpiła jego rozbudowa. Na przestrzeni wieków należał do wielu rodzin. W 1752 r. zamek nabył Aleksander Sułkowski, który dwa lata później otrzymał tytuł książęcy w Bielsku. Zamek pozostał własnością tego rodu do 1945 r. Ostatnim właścicielem był Aleksander Ludwik Sułkowski, który zmarł w 1956 r. (PAP)

autor: Marek Szafrański

szf/ agz/