Śląsk Cieszyński upamiętni 100. rocznicę odzyskania niepodległości

Rzecznik cieszyńskiego magistratu Barbara Stelmach-Kubaszczyk poinformowała w piątek, że podczas wiecu wykonana zostanie pamiątkowa fotografia uczestników. To również będzie nawiązanie do manifestacji sprzed stu lat. Na zdjęciu wykonanym 27 października 1918 r. widać rynek wypełniony po brzegi mieszkańcami regionu, którzy manifestowali polskość.

Wiec zwieńczy multimedialne widowisko artystyczne "Sztandary niepodległości", którego autorem i reżyserem jest Roman Kołakowski. Wystąpią m.in. Olga Bończyk, Iwona Loranc, Ewa Serwa, Natalia Sikora, Olga Szomańska, Robert Gonera, Marcin Kołaczkowski i Jerzy Schejbal. "Scenariusz widowiska nawiązuje wprost do wydarzeń związanych z drogą Cieszyna do niepodległości" – powiedziała Stelmach-Kubaszczyk.

Bezpośrednio przed wiecem na murze miejscowej szkoły muzycznej odsłonięta zostanie tablica upamiętniająca Radę Narodową Księstwa Cieszyńskiego, a także pobyt w mieście w 1938 r. prezydenta RP Ignacego Mościckiego.

Główne uroczystości rocznicy odzyskania niepodległości w Cieszynie rozpoczną się 19 października. Na grobach działaczy narodowych złożone zostaną wieńce. Wieczorem w miejscowym teatrze z okazji rocznicy powołania Rady Narodowej odbędzie się premiera filmu "Pierwsi Niepodlegli" oraz koncert Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego. Wręczone zostaną także nagrody Miasta Cieszyna w dziedzinie kultury.

Główne obchody zwieńczy 21 października piknik artystyczny "W Cieszynie na rynku". Zaprezentują się zespoły artystyczne z polskiej części Śląska Cieszyńskiego oraz z Zaolzia.

W obchody rocznicowe włączyła się także Książnica Cieszyńska, która koordynuje projekt "Cieszyn 1918. Powrót do Ziemi Obiecanej". Realizuje go w ramach programu "Niepodległa" Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

"Inicjatywa obejmuje przygotowanie trzech – wyposażonych w katalogi – wystaw, publikację albumu +Cieszyńscy Żołnierze Niepodległości+ oraz zorganizowanie debaty edukacyjnej dla młodzieży pod hasłem +Ze współczesnych problemów patriotyzmu+" – poinformował Wojciech Święs z Książnicy.

Cykl zainaugurowało w piątek otwarcie wystawy fotografii "Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego 1918" w Muzeum Śląska Cieszyńskiego. Zaprezentowanym na niej zdjęciom towarzyszą protokoły z posiedzeń plenarnych Rady oraz relacje prasowe sprzed stu lat.

W przyszłą środę w Zamku Cieszyn otwarta zostanie ekspozycja "Gospodarze. Cieszyńscy przedsiębiorcy w pierwszych latach Niepodległej". "Wystawa zwróci uwagę na rzadko poruszany temat udziału lokalnych przedsiębiorców w budowaniu niepodległego państwa polskiego. Przedstawiony zostanie dorobek przedsiębiorstw takich, jak Olza, Polkap, Celma, czy PSS Społem. Przedmiotem zainteresowania autorów jest nie tylko historia, ale również stosowane przez zakłady rozwiązania z zakresu wzornictwa i projektowania" – podali twórcy wystawy.

W piątek Książnica Cieszyńska udostępni u siebie ekspozycję "Ziemia Obiecana. Śląsk Cieszyński w II Rzeczypospolitej 1920–1939". "Przybliża ona całokształt procesów integracji regionu z pozostałymi ziemiami odrodzonej Rzeczpospolitej. Ważnym jej punktem będzie ukazanie wkładu polskiej części Śląska Cieszyńskiego w budowę II RP" – podała Książnica.

Album "Cieszyńscy Żołnierze Niepodległości", który zostanie zaprezentowany w czwartek, ukazuje sylwetki 25 pochodzących ze Śląska Cieszyńskiego żołnierzy, oficerów i członków konspiracji, których heroizm i zasługi w walkach o niepodległość Polski w latach 1914–1947 zapewniają trwałe miejsce wśród najlepszych żołnierzy Rzeczpospolitej.

Jesienią 1918 r. polska ludność Księstwa Cieszyńskiego po 600 latach obcych wpływów i obcego panowania wybiła się na samodzielność i proklamowała przynależność do wolnej, niepodległej i zjednoczonej Polski. Stało się to kilkanaście dni przed wydarzeniami 11 listopada 1918 r., kiedy rozejm Ententy z Niemcami zakończył I wojnę światową, a Polska odzyskała niepodległość.

19 października z inicjatywy Józefa Kiedronia powstała w Cieszynie Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego, pierwszy niezależny od państw zaborczych organ polskiej władzy. W jej prezydium znaleźli się katolicki ksiądz Józef Londzin, działacz narodowy i luteranin Jan Michejda oraz socjalista Tadeusz Reger. W skład 22-osobowej rady weszły m.in. trzy kobiety: Zofia Kirkor-Kiedroniowa, Dorota Kłuszyńska i Maria Sojkowa.

27 października 1918 r. na rynku w Cieszynie odbył się wiec, podczas którego kilkadziesiąt tysięcy mieszkańców Śląska Cieszyńskiego proklamowało przynależność regionu do Polski.

Faktyczne przejęcie przez Radę Narodową "władzy z ramienia rządu polskiego" nastąpiło w nocy z 31 października na 1 listopada. Polscy żołnierze ze stacjonującego w Cieszynie austriackiego garnizonu przejęli komendę i opanowali strategiczne punkty w mieście. Rada uzyskała realną władzę nad Śląskiem Cieszyńskim

5 listopada Rada zawarła porozumienie z czeskim odpowiednikiem - Zemskym Narodnim Vyborem pro Slezsko. Wytyczono tymczasową polsko-czechosłowacką granicę na Śląsku Cieszyńskim, która w przybliżeniu pokrywała się z etnograficzną linią podziału. Po polskiej stronie znalazła się znaczna część Zaolzia.

Rada Narodowa po 11 listopada podporządkowała się naczelnikowi Józefowi Piłsudskiemu i powołanemu przez niego rządowi, który 25 listopada przyjął uchwałę upoważniającą ją do sprawowania w jego imieniu władzy na Śląsku Cieszyńskim. (PAP)

autor: Marek Szafrański

szf/ pat/