W dawnym Gimnazjum Polskim w Gdańsku odtworzono fresk „Niebo polskie”

Malowidło ma powierzchnię ponad stu m kw. i zdobi sufit dawnej szkolnej auli. Fresk odtworzył siedmioosobowy zespół artystów związanych z Pracownią Malarstwa Ściennego i Witrażu gdańskiej Akademii Sztuki Pięknych. Prace rozpoczęły się w sierpniu ub.r. i zakończyły w kwietniu br. We wtorek malowidło zaprezentowano po raz pierwszy publiczności.

„Zadanie było bardzo trudne: mieliśmy kłopot z uzyskaniem materiałów, które pokazywały wygląd fresku. Znaleźliśmy 13 fotografii, na podstawie których udało się złożyć mniej więcej 98 proc malowidła” – poinformował prof. Jacek Zdybel z ASP w Gdańsku, który kierował zespołem artystów.

Fresk, którego autorami byli Bolesław Cybis i Jan Zamojski, przedstawia pochwałę polskości. „Jest to pochwała radości i młodości, świeżo odzyskanej niepodległości. Głównym elementem malowidła jest Mater Polonia, którą otaczają młode niewiasty symbolizujące polskie miasta czy polskie dzielnice” – wyjaśnił prof. Jacek Zdybel z ASP w Gdańsku, który kierował zespołem artystów.

Zdybel wyjaśnił, że użyta przez artystów kolorystyka jest dokładnie taką, jakiej użyli autorzy przygotowując oryginał. „Od średniowiecza do tworzenia fresków używa się takich samych kolorów, bo tylko te barwy da się połączyć ze spoiwem wapiennym czy ze szkłem wodnym, którego myśmy akurat używali jako spoiwa” – wyjaśnił Zdybel dodając, że fresk powstał z użyciem techniki reliefu, która pozwala na uzyskanie wrażenia przestrzenności malowidła.

Fresk, którego autorami byli Bolesław Cybis i Jan Zamojski, przedstawia pochwałę polskości. „Jest to pochwała radości i młodości, świeżo odzyskanej niepodległości. Głównym elementem malowidła jest Mater Polonia, którą otaczają młode niewiasty symbolizujące polskie miasta czy polskie dzielnice” – wyjaśnił Zdybel.

Kobiecym postaciom utrwalonym na malowidle towarzyszą atrybuty symbolizujące polskie osiągnięcia okresu międzywojennego (fabryki, porty itp.), ale też przedstawiciele typowej dla Polski fauny i flory. Tłem dla tych symboli jest wieczorne niebo z 21 gwiazdozbiorami, które odkryli lub nazwali Polacy. „Wiemy, jest to symboliczne przedstawienie nieba z sierpnia 1937 roku” – wyjaśnił Zdybel.

Dodał, że największym problemem przy pracy nad malowidłem było odtworzenie wszystkich szczegółów składających się na obraz. „Ten fresk tworzyli malarze realiści, więc my także musieliśmy bardzo precyzyjnie odtwarzać zaprezentowaną przez nich rzeczywistość” – podkreślił.

W trakcie prac przy fresku okazało się, że Niemcy po przejęciu w 1939 r. obiektu, nie skuli całości fresku: pozostawili na suficie niewielki fragment oryginalnego malowidła. Został on odrestaurowany i wyeksponowany.

Oprócz malowidła na suficie artyści z gdańskiej ASP odtworzyli także – towarzyszące w oryginale freskowi, naścienne obrazy pokazujące panoramy 12 miast: Gdyni, Bydgoszczy, Kruszwicy, Gniezna, Poznania, Katowic, Krakowa, Sandomierza, Kazimierza, Warszawy, Torunia i Gdańska. Przedstawiające miasta obrazy układają się w dwa ciągi, z których jeden pokazuje linię kolejową prowadzącą z Gdyni do Katowic, a drugi – ciąg miast nadwiślańskich.

Odtworzenie fresku było jednym z ważniejszych przedsięwzięć wpisujących się w pomorskie obchody stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Gimnazjum Polskie rozpoczęło działalność w Gdańsku w 1922 r. Uczęszczały do niego głównie dzieci polskich urzędników. Wyjątkowa ozdoba szkolnej auli powstała na przełomie 1938 i 1939 r. Po wybuchu II wojny Niemcy skuli sufit w auli tak, by uniemożliwić ewentualne odtworzenie „Nieba polskiego”.

„Niestety nie zachowały się żadne przesłanki dotyczące kolorów, jakich pierwotnie użyto do namalowania panoram, zdecydowaliśmy się więc odtworzyć te obrazy w sepii” – poinformował Zdybel.

Budynek dawnego Gimnazjum Polskiego po wojnie przez kilkadziesiąt lat służył jako obiekt edukacyjny. Kilka lat temu miasto Gdańsk przekazało budynek Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa Pomorskiego, który – kosztem około 10,5 mln zł, wyremontował i dokonał adaptacji obiektu przekształcając go tak, by służył do celów biurowych. Jak poinformował PAP Michał Piotrowski z zespołu prasowego UMWP w budynku na co dzień pracować będą urzędnicy z czterech departamentów zajmujących się funduszami unijnymi.

„Aula będzie służyła różnym oficjalnym uroczystościom, ale na co dzień pomieszczenie będzie dostępne dla zwiedzających” – poinformował Piotrowski zaznaczając, że – z myślą o mieszkańcach i turystach, którzy zechcą obejrzeć niecodzienne malowidło, w auli mają być rozstawiane specjalne siedziska pozwalające na wygodne oglądanie fresku.

Przy wejściu do auli odwiedzający otrzymają też broszurę, w której znajdą informacje dotyczące historii Gimnazjum Polskiego oraz dane dotyczące samego malowidła. W holu budynku zainstalowano również specjalny baner pozwalający poznać symbolikę poszczególnych postaci i motywów pojawiających się na fresku. „Grupy zorganizowane, po wcześniejszym umówieniu się, będą też mogły liczyć na pomoc przewodnika, który opowie o malowidle” – zaznaczył Piotrowski.

Odtworzenie fresku „Niebo polskie” było jednym z ważniejszych przedsięwzięć wpisujących się w pomorskie obchody stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości.

Gimnazjum Polskie rozpoczęło działalność w Gdańsku w 1922 roku. Uczęszczały do niego głównie dzieci polskich urzędników. Wyjątkowa ozdoba szkolnej auli powstała na przełomie 1938 i 1939 roku. Po wybuchu II wojny światowej Niemcy skuli sufit w auli tak, by uniemożliwić ewentualne odtworzenie „Nieba polskiego”. (PAP)

autor: Anna Kisicka

aks/ agz/