W MSZ zaprezentowano oryginał traktatu ryskiego z 1921 r.

Traktat ryski jak i układy sojusznicze z Francją i z Rumunią z 1921 r. - jak podkreślił wiceszef MSZ Marcin Przydacz, który w piatek zaprezentował archiwalne dokumenty dziennikarzom - miały w latach II Rzeczypospolitej fundamentalne znaczenie dla polskiej polityki zagranicznej.

"Traktat ryski, jak wszyscy doskonale zdajemy sobie sprawę, podlegał wielu ocenom, również i historycznym. Było szereg publikacji na temat negocjacji prowadzonych w Rydze, także na temat różnych sporów i koncepcji zakończenia wojny polsko-bolszewickiej i przyszłych relacji. Zupełnie inaczej tę sprawę traktowała Narodowa Demokracja, a inaczej przyszłe stosunki z Sowietami wyobrażał sobie marszałek Józef Piłsudski" - przypomniał Przydacz.

Oryginalny dokument traktatu ryskiego, który wkrótce – w związku z jego 100. rocznicą zawarcia – będzie można obejrzeć na wystawie na Zamku Królewskim w Warszawie, był częściowo zniszczony, jednak w 2006 r. specjalistom udało się go w pełni zrekonstruować – mówi wiceszef MSZ Marcin Przydacz.

Wiceszef MSZ opowiedział też o losach archiwalnego dokumentu z 18 marca 1921 r. w okresie drugiej wojny światowej i w latach późniejszych "Bezpośrednio we wrześniu 1939 roku został wywieziony z Warszawy do Krzemieńca, następnie z Krzemieńca do Białokrynicy, gdzie został ukryty w lochach, niestety w 1941 roku NKWD odnalazło tenże traktat i został on wywieziony w głąb ZSRR. W latach 50., już po śmierci Stalina, na szczęście został zwrócony Polsce" - relacjonował.

Dodał też, oryginalny dokument traktatu ryskiego, który wkrótce - w związku z jego 100. rocznicą zawarcia - będzie można obejrzeć na wystawie na Zamku Królewskim w Warszawie, był częściowo zniszczony, jednak w 2006 r. specjalistom udało się go w pełni zrekonstruować.

Prezentowane dokumenty, jak również pozostałe umowy międzynarodowe zawarte przez II RP, są przechowywane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych, które pełni rolę ich depozytariusza. Resort przypomniał w komunikacie, że oryginały traktatu, jak i umów sojuszniczych z Francją i Rumunią ze względu na konieczność ich ochrony nie są z reguły udostępniane publicznie, jednakże w związku z 100. rocznicą ich zawarcia, MSZ w drodze wyjątku przedstawił te unikatowe dokumenty.

Traktat pokojowy między Polską a Rosją i Ukrainą zawarto 18 marca 1921 r. w Rydze. Do dziś, podobnie jak bezpośrednio po podpisaniu traktatu, jego oceny są rozbieżne. Dla jednych był on porażką polskich elit politycznych, dla drugich zwycięstwem ich realizmu.

Traktat pokojowy między Polską a Rosją i Ukrainą zawarto 18 marca 1921 r. w Rydze. Do dziś, podobnie jak bezpośrednio po podpisaniu traktatu, jego oceny są rozbieżne. Dla jednych był on porażką polskich elit politycznych, dla drugich zwycięstwem ich realizmu.

Traktat ryski kończył formalnie trwającą od 1919 r. i zwycięską dla Polski wojnę polsko-bolszewicką. Traktat wyznaczył granice państwa polskiego aż do agresji III Rzeszy i Związek Sowiecki na Polskę w 1939 r. Umowa miała uregulować sprawy odszkodowań dla Polski i repatriacji oraz polityki wobec Polaków na terenie sowieckiej Rosji. Ponadto nakładała na bolszewików obowiązek zwrotu polskich dzieł sztuki. W dużej mierze regulacje te okazały się nieskuteczne.

Rokowania pokojowe z władzami bolszewickiej Rosji rozpoczęły się w sierpniu 1920 r. Gdy bolszewicy atakowali Warszawę i zagrażali niepodległości Polski, do Mińska pojechała ze stolicy delegacja na rozmowy pokojowe. Przedstawiciele rządu polskiego występowali tam w roli petentów. Karta historii odwróciła się jednak po Bitwie Warszawskiej i rozgromieniu Armii Czerwonej w bitwie niemeńskiej, która rozegrała się między 20 a 29 września 1920 r. (PAP)

nno/ dki/