Wydarzenia

Dziś do świadomości powoli przebija się pojęcie ładu wersalsko-ryskiego. Traktat ten dopełniał wschodnie granice Europy. Dlatego alianci musieli uznać to, co w końcu się wydarzyło – stwierdził historyk prof. Andrzej Chwalba w czasie debaty „Traktat ryski – przegrane zwycięstwo?”, zorganizowanej przez Muzeum Józefa Piłsudskiego w stulecie zawarcia porozumienia z Rosją Sowiecką.

Poczta Polska wprowadziła w czwartek do obiegu znaczek upamiętniający 100. rocznicę Traktatu ryskiego – podaje spółka. Umieszczono na nim konturową mapę Polski z książki „Pokój ryski” oraz słup graniczny nr 0 przy wschodniej granicy.

Hasłem polskiej delegacji w Rydze w marcu 1921 r. stała się budowa państwa jednolitego narodowo. W gronie tej delegacji – oczywiście z wyjątkiem piłsudczyków – uważano, że idea federacyjna zawiodła: Litwa nie chciała z Polską sojuszu, Białoruś była ciągle tworem niesprecyzowanym, jeśli chodzi o dążenia niepodległościowe, a Ukraińcy okazali się za słabi, aby stworzyć własne państwo – mówi PAP prof. Przemysław Waingertner, historyk z Uniwersytetu Łódzkiego.

W trakcie prac nad kształtem Konstytucji marcowej rozważano trzy modele. Zastanawiano się nad amerykańskim, ludowym oraz francuskim modelem parlamentaryzmu – wskazał w trakcie debaty poświęconej Konstytucji marcowej prof. Grzegorz Nowik, historyk i zastępca dyrektora ds. naukowych Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.

100 lat temu, 18 marca 1921 r., w Rydze zawarto traktat pokojowy kończący wojnę polsko-bolszewicką. Jego zapisy wyznaczały granice państwa polskiego na wschodzie. Porozumienie stanowiło o odszkodowaniach dla Polski i miało regulować sprawy repatriacji oraz polityki wobec ludności polskiej na terenie Rosji Sowieckiej.

W stulecie Traktatu ryskiego powołujemy do życia Dom Wschodni w miejscowości Mordy pod Siedlcami. Od wiosny 2022 r. mamy nadzieję rozpocząć wspólną pracę nad przeszłością "ziem skrwawionych" - podał Ośrodek KARTA w oświadczeniu przesłanym PAP.

Przy bardzo złożonej sytuacji wewnętrznej wypracowanie kompromisu ustrojowego z 1921 r. było wielkim sukcesem całej elity politycznej. Chyba nigdy przedtem ani potem nastroje w Polsce nie były tak dobre – mówi PAP prof. Włodzimierz Mędrzecki, historyk z Instytutu Historii PAN.

Z okazji setnej rocznicy podpisania traktatu pokojowego w Rydze, kończącego wojnę polsko-bolszewicką, na Zamku Królewskim w Warszawie w poniedziałek odbył się wernisaż wystawy „Traktat ryski - odzyskane dziedzictwo" oraz przygotowanej przez IPN ekspozycji „Gorzki pokój. Traktat ryski 1921 r.”.

Podpisanie pokoju na pewno było oznaką stabilizacji państwa; poczucie ulgi po zamknięciu wyczerpującej, grożącej jego istnieniu wojny było zrozumiałe – mówi PAP prof. Krzysztof Kawalec, historyk z Uniwersytetu Wrocławskiego i Instytutu Pamięci Narodowej.

W MSZ odbyła się prezentacja archiwalnego oryginału traktatu ryskiego z 18 marca 1921 r., który kończył zwycięską dla Polski wojnę z bolszewikami i wyznaczał granice państwa polskiego na wschodzie. Resort przedstawił też archiwalne umowy sojusznicze II RP z Francją i Rumunią.